Edukacja zdalna w przedszkolu wywróciła naszą pedagogiczną rzeczywistość do góry nogami. Co więcej – nie tylko naszą i nie tylko przedszkolną. Rodzice, nauczyciele i dzieci – wszyscy próbują odnaleźć się w nowych, chwilami zupełnie absurdalnych, edukacyjnych realiach. Jak powinna wyglądać edukacja zdalna w przedszkolu?
Wielu nauczycieli i rodziców zastanawia się jak nauczyć dziecko czytać. Możemy wyróżnić kilka typów takich dorosłych. Są wśród nich ci, którzy uważają, że należy zostawić sprawę szkole albo przynajmniej zaczekać do momentu aż dziecko osiągnie wiek szkolny. Są tacy, którzy eksperymentują i są przekonani, że można zrobić to na czuja. Jest też grupa z drugiego krańca osi – wierni wyznawcy jedynej słusznej metody nauki czytania. Ci odezwą się najszybciej. Kto ma racje? Pewnie, jak w każdej dziedzinie, prawda leży po środku. A więc jak nauczyć dziecko czytać? Odpowiadam poniżej, dzieląc się wieloletnim doświadczeniem w pracy z zerówką.
Jednym z trudów nauczycielskiej pracy jest współpraca z rodzicami. Mamusie i tatusiowie mają naprawdę supermoce! Potrafią: ucieszyć, zasmucić, zmęczyć, wesprzeć, podbudować na duchu, zepsuć najlepszy dzień, sprawić, że aż chce się żyć, ale i zagrać tak, że traci się pewność czy to czas na obronę czy ucieczkę. Pół żartem, pół serio, ale każdy nauczyciel wie, że czasem rodzicom warto dopomóc w byciu super. A więc, jak zostać rodzicem-superbohaterem?
Niegrzeczne dziecko w przedszkolu to problem, który zna każda nauczycielka. Mimo tego, “niegrzeczne” nie jest najbardziej fortunnym określeniem. Nasze kłopoty różnią się między sobą – dziecko może być agresywne, prezentujące zachowania opozycyjno-buntownicze, sprawiające notorycznie przykrość innym i wyrządzające krzywdę… – wspólny mianownik stanowi problem, który trzeba jak najszybciej rozwiązać.
Pożegnanie z dzieckiem w przedszkolu, szczególnie na początku roku szkolnego, z “pożegnaniem” ma niewiele wspólnego. Często sytuacja przybiera raczej wygląd batalii, w której rodzic, nauczyciel i dziecko wojują między sobą o to, kto dzisiaj postawi na swoim. I choć czas zawsze działa na naszą korzyść, a dziecko zaprzyjaźnia się z przedszkolem, jest kilka rzeczy, które możemy podpowiedzieć rodzicom, by cały ten proces maksymalnie załagodzić.
Przedszkolanka czy nauczycielka przedszkola? Kiedy ktoś pyta mnie jaki jest mój zawód, odpowiadam, że jestem nauczycielką. Wszak w umowie o pracę widnieje: “zatrudniona na stanowisku: nauczyciel”. Gdyby jednak spytać znajomych lub rodzinę, większość z nich powiedziałoby bez wahania, że jestem przedszkolanką. Ten termin budzi w środowisku nauczycielskim (i nie tylko), sporo emocji. Dlaczego?
Właśnie wracam z 12 Forum Wychowania Przedszkolnego. Wykłady Agnieszki Czeglik, Bernarda Frugi, Jarosława Polaka i Piotra Cieszewskiego, których miałam przyjemność wysłuchać zainspirowały mnie do przedstawienia mojej recepty na relacje z rodzicami. Uważam – mam nadzieję, że nienaiwnie – skutecznej. O czym należy pamiętać, gdy stają przed nami rodzice w przedszkolu?
Rozpoczynając pracę większym stresem były dla mnie rozmowy z rodzicami niż praca z dziećmi. Jeśli chodzi bowiem o pracę z dziećmi – czuję się do niej stworzona, ale do publicznych wystąpień przed rodzicami nie jestem jakoś wybitnie predysponowana. Prowadzenie zebrań do dziś kosztuje mnie sporo stresów, choć ponoć nieźle to maskuję. Z pomocą przyszła kiedyś moja własna mama. Mówiła mi “Jak się wstydzisz widowni, to patrz nad ich głowy, nie zorientują się, a w podłogę głupio patrzeć” – i choć ta rada padła przed konkursem recytatorskim w podstawówce, stosuję ją do dziś.
Rodzice zadają dużo stresujących pytań, choć sami nie są na pewno tego świadomi. Pamiętam jak w pierwszym roku mojej pracy jedna z mama powiedziała “Co Wy tu robicie w tym przedszkolu? bo Kasia cały czas płacze”. Co pomyślałam? “Najwyraźniej mama Kasi podejrzewa coś złego – może bijemy, może krzyczymy, stawiamy w kącie i straszymy potworem z szafy”. I z racji tego, że szybciej mówię niż myślę, podzieliłam się tą refleksją na głos – darowałam sobie fragment o potworze z szafy 🙂 Ton tej rozmowy zmienił się diametralnie. Mama szybko wyjaśniła, że nie chciała oskarżać, a ja, że nic groźnego się nie dzieje, a dziecko powoli adaptuje się do nowej sytuacji. Z mniej lub bardziej wprost sformułowanego oskarżenia, weszłyśmy w dialog – autentyczny, w którym mama mogła wyzbyć się lęków i wizji mnie – nauczycielki przedszkola, gnębiącej uroczą trzyletnią wtedy Kasię. Strategia usuwania z dyskusji podtekstów i dyskusji jest jedną z bardziej komfortowych – “Wydaje mi się, że ma pani obawy związane z naszymi metodami wychowawczymi”, “Mam wrażenie, że nie jest pani zadowolona z tej sytuacji”, itp. Rodzic ma szansę wyjaśnić, a my sprostować go, obronić się od oskarżeń i ugasić sytuację nim w oczach obu stron urośnie do rangi konfliktu.
To nauczyło mnie jeszcze jednego – rodzice po ludzku się boją. Nie zawsze tego, że ich dzieci będziemy gryźć, sadzać na szpilkach i poganiać pasem – raczej tego, że nie będziemy dostatecznie dobrzy. Rodzice są mądrzy, kompetentni, mają wiedzę na temat swoich dzieci, są oczytani i niekoniecznie zawsze mają pewność co do tego, czy nasza wiedza jest dostateczna. Czy potrafimy odpowiednią opieką otoczyć ich dzieci? Staram się zawsze przełamać lęk rodziców i pokazać siebie z jednej strony jako profesjonalistę i nauczycielkę z powołania, a z drugiej – jako człowieka, zabawnego, dającego się lubić – ot, tak – w sam raz gotowego do współpracy. Często staram się posilić o jakiś żart, ale mam wrażenie, że w skali 0-10 jestem poziomem żartu tam, gdzie Karol Strasburger. Ale każda najmniejsza próba przedstawienia siebie w ludzkim świetle jest warta zachodu – trzeba pamiętać, że w ostatnich, najświeższych wspomnieniach rodziców, wciąż echem rozbrzmiewają przykładowi uciążliwi wykładowcy akademiccy, zakochane w dekadentyzmie polonistki i matematyczki zafiksowane na całkach i trygonometrii.
Warto zadbać o te drobiazgi na pierwszym zebraniu i w codziennej rozmowie:
Empatia to też szacunek do drugiej osoby, na najwyższym poziomie. Nie tylko do jej emocji, ale i pozycji, bo zdanie rodzica jest zawsze ważniejsze niż nasze. Jeśli się myli i mamy co do tego pewność, możemy przyjacielsko próbować go sprostować, kierować w inną stronę. O szacunku sporo mówiła na 12. Forum Wychowania Przedszkolnego, Agnieszka Czeglik. Nie jest on jednoznaczny z sympatią, ale jest szalenie, szalenie ważny i drobne gesty, takie jak uśmiech, osobiste powitanie przy przyjęciu do przedszkola i uścisk dłoni, potrafią pozytywnie rozpocząć naszą wspólną, kilkuletnią drogę z rodzicami.
Choć mam na myśli kilka spraw i zjawisk, “kontakt” najlepiej je opisuje.
Na początek posłużę się drobnym przykładem z życia codziennego. Powiedzmy, że rozważamy jaki kurs wybrać – czy iść na warsztaty plastyczne do Ani Kowalsiej czy do Asi Nowak. Trzy przypadkowe osoby polecają pierwszą opcję, przyjaciółka poleca drugą. Z dużym prawdopodobieństwem zaufamy przyjaciółce, bo po pierwsze nie ma interesu w tym, żeby nas oszukać, a po drugie – nigdy nas nie okłamała, a mówiła wiele.
Podobnie jest w przedszkolu. Kontakt, częsty, naturalny i pozytywny pozwala budować zaufanie co do naszych słów. Z powodu nic nieznaczące historie o nowej miłości Zosi, wspaniałej budowli Tomka i zabawnej odpowiedzi Oli, pozwalają na trwanie w pozytywnym kontakcie. Oprócz tego, że jest on po ludzku przyjemny, buduje nam fundament zaufania na wypadek kryzysu. Gdy w awaryjnej sytuacji musimy rodzicowi powiedzieć o złym zachowaniu dziecka, niepokojącej zmianie lub naszych wątpliwościach nie napotkamy na mur zaprzeczenia i protestów, a z większym prawdopodobieństwem na zrozumienie i dialog.
Ale kontakt to nie tylko rozmowa. Rodzic czuje się bezpieczniej, gdy widzi i jest na bieżąco. Ja upodobałam sobie maile – wysyłam informacje o nadchodzących wydarzeniach, czasem przypomnienia, czasem linki do ciekawych eventów dla dzieci. Stale uzupełniam też grupowy album i dziele się wrażeniami po występach dzieci. Czy to naprawdę aż takie ważne? Wydawałoby się, że nie, ale jednak człowiek niedoinformowany to człowiek na swój sposób zignorowany. Powinno się więc dzielić informacją i podsumowaniem akcji, w których braliśmy udział z dziećmi. Wtedy rodzic nie jest już tylko tym, który prasuje dziecku koszulę i galowe spodnie, ale i tym, który cieszy się sukcesem.
Żadna z tych rad i wskazówek nie zadziała stosowana przez tydzień lub dwa. Tylko wyrobienie w sobie pewnych nawyków i stosowanie ich w codziennych sytuacjach ma szansę zbudować pozytywną relację między nami a rodzicami. I nic się nie uda, jeśli opuści nas fart. Bo tak to już bywa, że czasem trafią się tacy, co szukanie dziury w całym traktują jak hobby, a malkontenctwo to ich drugie imię. Ale ja, obym nie wykrakała, mogę tylko tak przypuszczać, bo moje własne doświadczenia pokazują, że rodzice nie tylko nie utrudniają, ale bardzo pomagają, angażują się i mają inicjatywę!
Jakie błędy zauważam (u siebie) najczęściej?
Autorefleksja to ważna rzecz. Tylko dzięki niej mamy szansę rozwijać się, również zawodowo.I dzięki niej my i rodzice w przedszkolu będziemy mogli szczerze i efektywnie współpracować.
Techniczne możliwości często odbierają możliwość długiej rozmowy z rodzicem – w końcu to czas dla dzieci, a nie pogaduszki z rodzicami. Brak czasu sprawia, że szybko przechodzimy do najpilniejszych kwestii – trudności wychowawczych, finansowych.
Zawsze jestem też zdania, że rozmowy powinny być prowadzone w komfortowym dla obojga stron miejscu. Często takie łapanie rodzica, gdzie się da, odbiera ten komfort.
Wymagało też czasu i pokory, by nauczyć się, że w kwestii dziecka rodzic jest szefem, a nauczyciel ma wspierać jego działania, przede wszystkim, a nie odwrotnie. Choć są pewnie sytuacje, w których tylko zawziętość i presja nauczyciela zmieniają negatywne relacje w domu.
Bo gramy w jednej orkiestrze. I choćbyśmy grali najpiękniejsze melodie – dwa utwory odgrywane równocześnie nie przyniosą efektu pięknej muzyki.
Nauczyciel i rodzic muszą grać tą samą melodię, bo tylko wtedy ta gra ma sens, gdy jest harmonijna.
A jakie są Wasze doświadczenia?
Drogie Koleżanki! Otóż, przemierzyłam internet wzdłuż i wszerz, co lubić robię szalenie, i co odkryłam? Wiele. Ale to co nurtuje wiele z nas, to jak będąc nauczycielką zarabiać 85 zł na godzinę! Nie da się jednak zapomnieć, że praca nauczyciela, szczególnie na najniższym szczeblu to powołanie, genialne, piękne i momentami cholernie wyczerpujące! Wybaczcie porównanie, ale trochę jest z tym, jak z byciem mamą. Czemu wybaczcie? Bo może nic nie wiem, bo mamą nie jestem i szybko nie będę, ale tak jak mama nie porzuci dziecka, tylko dlatego, że nieprzerwanie płacze i marudzi od trzech dni, tak nauczyciel nie porzuci grupy ani klasy, choćby urocze dzieciątka przemieniły się w stado rozszalałych diabląt. Ile na godzinę zarabia nauczyciel w przedszkolu? Jaki jest sekret bogactwa?
Bezcelowe kursy i szkolenia dla nauczycieli frustrują mnie nie od dziś. Odkąd pamiętam, lubię się uczyć. Och, jak zabawnie to brzmi! Ale ja naprawdę lubię się uczyć. Kończąc jedne studia, myślę o kolejnych, a tegoroczną przerwę w podyplomówkach rekompensuje sobie kursem metodycznym z zakresu nauczania angielskiego. Przy tym wszystkim, mam dość spore oczekiwania i często wychodzę z różnych szkoleń zawiedziona. Czemu? Jest prawdopodobne, że bywam marudna. Ale tym razem to nie to! Dochodzę do wniosku, że często gęsto uczymy się na niby.
