Diagnoza gotowości szkolnej – jak się za to zabrać?

Diagnoza gotowości szkolnej, a właściwie przygotowanie informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej to obowiązek każdego zerówkowego wychowawcy. Koniec kwietnia to krańcowy moment na przekazanie takowej informacji rodzicom. Jak może wyglądać taka informacja?

Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkolne podstawowej – podstawa prawna

Diagnoza gotowości szkolnej zakończona jest przekazaniem takiej informacji rodzicom dziecka. Ci, natomiast, mogą z nią zrobić to, na co mają ochotę. Rodzice nie mają obowiązku przekazania jej szkole podstawowej, do której będzie uczęszczać dziecko, jednak jest to wskazane.

Tak więc, pierwszą ważną informacją jest ta, że informacja o gotowości szkolnej (mówiąc w skrócie) tworzona jest według wzoru, który określa Załącznik nr 3 do Rozporządzenia MEN z dnia 27 sierpnia 2019 w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków.

• Tutaj znajdziesz ROZPORZĄDZENIE
• A tutaj utaj znajdziesz ZAŁĄCZNIK. Informacja o gotowości szkolnej ma nr 74 i oznaczenie MEN-I/74.
• A wzór, który możesz uzupełniać będzie niżej.

Co jest ważne?

Informacje o gotowości szkolnej przygotowuje się według tego wzoru. Akty prawne bywają zmieniane również w środku nocy, więc upewnij się, że w momencie, którym czytasz ten artykuł – jest on aktualny. Jak? Gdy klikniesz w link do rozporządzenia będzie pod nim zawarta informacja czy dany akt prawny wciąż obowiązuje, a jeśli nie – odnośnik do aktu, który go uchylił. Jeżeli zobaczysz pod aktem prawnym informację Akt uznany za uchylony lub Rozporządzenia zmieniające, zapoznaj się z odnośnikami.

Strony dokumentu powinny być numerowane, a każda z nich oznaczona numerem wzoru oraz sygnaturą MEN-I/74.

Tutaj znajduje się plik wzorcowy.

A tutaj możesz go pobrać:

• gotowość szkolna 2019-20

Dokument, jak to z dokumentami bywa, powinien być podpisany i opieczętowany. W dobie pandemii i pracy w domowym zaciszu wciąż pozostaje zagadką jak to będzie wyglądać. Spodziewam się, że każda placówka wypracuje własną strategię przekazania tych informacji rodzicom.

Jak uzupełnić plik – propozycje

Oczywiście, że przede wszystkim należy dokument wypełnić w taki sposób, aby realnie oddawał przygotowanie dziecka do podjęcia nauki szkolnej. Wzór ministerialny całkiem sprytnie zadbał o to, żeby w pliku nie było jedynie komplementów kierowanych w stronę dziecka, ani samych zaobserwowanych trudności.

To co piszemy na temat dziecka może śmiało korzystać z języka Podstawy Programowej.

Fizyczny obszar rozwoju dziecka – przykłady

To przykłady, których można użyć do sformułowania informacji o gotowości szkolnej.

• mocne strony dziecka, np.: jest sprawna, wykazuje odpowiedni poziom rozwoju koordynacji ruchowej, chętnie podejmuje się zabaw ruchowych również na świeżym powietrzu jest żywa i energiczna, bez trudności radzi sobie ze wszystkimi prezentowanymi zadaniami z obszaru fizycznego, zarówno w zakresie małej, jak i dużej motoryki, wykonuje różne formy ruchu (utrzymuje równowagę, biega bez potrąceń, poprawnie rzuca do celu), używa chwytu pisarskiego, utrzymuje prawidłową postawę ciała
• zauważone trudności, np.: nie opanowała umiejętności … (jedna z powyższych), wymaga doskonalenia … (jedna z powyższych), wymaga dodatkowego wsparcia podczas…, wymaga dodatkowej zachęty podczas…, nie jest w pełni samodzielna w …, wymaga przypomnienia ze strony osoby dorosłej w celu…
• podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka, np.: zachęcanie dziecka do pokonywania trudności, indywidualna praca z dzieckiem nastawiona na…, konsultowanie z rodzicem trudności dziecka, zalecenie konsultacji specjalistycznej ze względu na…, rozwijanie uzdolnień dziecka, angażowanie dziecka do udziału w konkursach ze względu na uzdolnienia w zakresie…, zindywidualizowana praca z dzieckiem nastawiona na rozwijanie…, konsultacje z nauczycielami-specjalistami nastawiona na…
• wskazówki dla rodziców: rozwijanie uzdolnień dziecka poprzez zajęcia dodatkowe, np…., motywowanie dziecka do podejmowania aktywności fizycznej, zapewnienie dziecku dużej ilości ruchu, doskonalenie małej motoryki na drodze zabaw np. lepienie z plasteliny, kolorowanie, wydzieranie, konsultacje ze specjalistą (np. ortopeda, fizjoterapeuta, dietetyk), wzmacnianie motywacji dziecka do podejmowania nowych wyzwań poprzez wsparcie rodzica, pochwałę, wartościującą uwagę. 

Emocjonalny obszar rozwoju dziecka – przykłady

• mocne strony dziecka, np.: rozpoznaje i nazywa podstawowe emocje, potrafi radzić sobie z ich przeżywaniem, bez trudności adaptuje się w nowym otoczeniu, wykazuje szacunek do emocji swoich i innych osób, różnicuje emocje przyjemne i nieprzyjemne, wdraża własne strategie raczenia sobie z emocjami, kontroluje emocje, jest empatyczna, przejawia życzliwość i troskę wobec zwierząt, nazywa emocje pojawiające się w kontakcie z przyrodą. 
• zauważone trudności, np.: nie opanowała umiejętności … (jedna z powyższych), wymaga doskonalenia … (jedna z powyższych), wymaga dodatkowego wsparcia podczas…, wymaga dodatkowej zachęty podczas…, nie jest w pełni samodzielna w …, wymaga przypomnienia ze strony osoby dorosłej w celu… , jest labilna emocjonalnie, przejawia problem w rozumieniu emocji innych, wyraża emocje w sposób nieaprobowany społecznie, wymaga wsparcia w kontroli złości, przejawia zachowania autoagresywne, przejawia zachowania agresywne; jest nieśmiały, jest nadmiernie wrażliwy. 
• podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka, np.: zachęcanie dziecka do pokonywania trudności, indywidualna praca z dzieckiem nastawiona na…, konsultowanie z rodzicem trudności dziecka, zalecenie konsultacji specjalistycznej ze względu na…, zindywidualizowana praca z dzieckiem nastawiona na rozwijanie…, konsultacje z nauczycielami-specjalistami nastawiona na…, zaangażowanie dziecka w aktywny udział w projekcie arteterapeutycznym, objęcie dziecka specjalistyczną pomocą przez psychologa, pedagoga, arteterapeutę, muzykoterapeutę, realizacja grupowego projektu w oparciu o bajki terapeutyczne.
• wskazówki dla rodziców: wzmacnianie motywacji dziecka do podejmowania nowych wyzwań poprzez wsparcie rodzica, pochwałę lub wartościującą uwagę, współpraca z nauczycielem w celu ustalenie wspólnej strategii postępowania w przypadku incydentów związanych z agresją, a także korzystanie ze wsparcia specjalistów, np. psychologa, terapeuty integracji sensorycznej, rozmowy z dzieckiem, wspieranie dziecka poprzez poszerzanie kompetencji rodzicielskich poprzez lekturę poradników np. ….

Społeczny obszar rozwoju dziecka – przykłady

• mocne strony dziecka, np.: wyraża szacunek do siebie i innych, z łatwością nawiązuje relacje rówieśnicze, aktywnie uczestniczy w życiu grupy, przejawia rozumienie wartości patriotycznych na poziomie adekwatnym do wieku dziecka, posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, zna swój adres zamieszkania, przestrzega kodeksu grupowego, wyjaśnia i ocenia zachowanie w kontekście przyjętych zasad, nazywa i rozpoznaje niektóre wartości (szacunek, tolerancja), sumiennie wypełnia obowiązki dyżurnego, wyraża swoje pragnienia, potrzeby i oczekiwania, korzysta z różnych dróg komunikacji, nawiązuje przyjaźnie, współpracuje w grupie, umiejętnie organizuje pracę grupy, przestrzega zasad bez kontroli osoby dorosłej, jest przyjacielski, pomocny, sumienny, uczynny. 
• zauważone trudności, np.: nie opanowała umiejętności … (jedna z powyższych), wymaga doskonalenia … (jedna z powyższych), wymaga dodatkowego wsparcia podczas…, wymaga dodatkowej zachęty podczas…, nie jest w pełni samodzielna w rozwiązywaniu konfliktów, wymaga przypomnienia ze strony osoby dorosłej w celu…, ma trudności podczas dzielenia się zabawkami, jest niechętna do konsensusu, wycofuje się podczas współpracy w małej grupie, jest dominująca podczas pracy w grupie, często wchodzi w konflikt z rówieśnikami, przejawia trudności w przestrzeganiu ustalonych zasad, przestrzeganie zasad wymaga dodatkowej motywacji/dodatkowego wsparcia nauczyciela, jest wycofana, przejawia lęk społeczny
• podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka, np.: zachęcanie dziecka do pokonywania trudności, indywidualna praca z dzieckiem nastawiona na…, konsultowanie z rodzicem trudności dziecka, zalecenie konsultacji specjalistycznej ze względu na…, zindywidualizowana praca z dzieckiem nastawiona na rozwijanie…, konsultacje z nauczycielami-specjalistami nastawiona na…, zaangażowanie dziecka w aktywny udział w projekcie socjoterapeutycznym, objęcie dziecka specjalistyczną pomocą przez psychologa, pedagoga, arteterapeutę, muzykoterapeutę, realizacja grupowego projektu w oparciu o bajki terapeutyczne, zalecenie konsultacji w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. 
• wskazówki dla rodziców: wzmacnianie motywacji dziecka do podejmowania nowych wyzwań, korzystanie ze wsparcia specjalistów, np. psychologa, terapeuty integracji sensorycznej, rozmowy z dzieckiem, wspieranie dziecka poprzez poszerzanie kompetencji rodzicielskich poprzez lekturę poradników np. …., codzienna wspólna zabawa z dzieckiem, ograniczenie gier i bajek prezentujących zachowania nieaprobowane społecznie, wzmacnianie dziecka w potrzebie zawiązywania przyjaźni, umożliwienie częstych kontaktów z rówieśnikami, obserwacja środowiska rówieśniczego dziecka (np. kolegów z podwórka, zawieranych z nimi relacji).

Poznawczy obszar rozwoju dziecka – przykłady

• mocne strony dziecka, np.: prezentuje uzdolnienie taneczne, muzyczne, plastyczne, twórcze, artystyczne, matematyczne, językowe, techniczne, konstrukcyjne; sprawnie porozumiewa się językiem ojczystym, tworzy żarty językowe, rozpoznaje niektóre litery, czyta sylaby, czyta wyrazy o prostej budowie fonetycznej, czyta zdania, czyta krótkie opowiadania, różnicuje dźwięki mowy, sprawnie dokonuje analizy i syntezy słuchowej, tworzy ciekawe historie, sprawnie tworzy historie na podstawie ilustracji, wykonuje obliczenia w zakresie…, rozpoznaje cyfry, posługuje się znakami matematycznymi “+”, “-“, “<“, “>”, “=”; rozpoznaje symbole, rozumie ich znaczenie, klasyfikuje przedmioty na podstawie kilku cech, samodzielnie dokonuje klasyfikacji, różnicuje figury, rozróżnia monety i banknoty, a także rozumie jak z nich skorzystać, posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, aktywnie uczestniczy w zajęciach z języka obcego, wie, czym zajmują się jego rodzice, wyróżnia się wysokim poziomem rozwoju…, posiada rozwinięte na wysokim poziomie umiejętności…
• zauważone trudności, np.: nie opanowała umiejętności … (jedna z powyższych), wymaga doskonalenia … (jedna z powyższych), wymaga dodatkowego wsparcia podczas…, wymaga dodatkowej zachęty podczas…, 
• podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka, np.: zachęcanie dziecka do pokonywania trudności, indywidualna praca z dzieckiem nastawiona na…, konsultowanie z rodzicem trudności dziecka, zalecenie konsultacji specjalistycznej ze względu na…, zindywidualizowana praca z dzieckiem nastawiona na rozwijanie…, konsultacje z nauczycielami-specjalistami nastawiona na…, zaangażowanie dziecka do udziału w konkursach (np….), rozwijanie umiejętności dziecka poprzez wyznaczenie dodatkowych zadań/głównej roli w spektaklu
• wskazówki dla rodziców: wzmacnianie motywacji dziecka do podejmowania nowych wyzwań, rozwijanie zainteresowań dziecka poprzez udział w zajęciach dodatkowych, np. …, wspieranie w pokonywaniu trudności poprzez wsparcie w nauce liter/cyfr/utrwalanie wiadomości dotyczących miejsca zamieszkania, wspólne czytanie bajek, ograniczenie multimediów w życiu dziecka, wspieranie rozwoju dziecka poprzez poszerzanie własnych kompetencji na drodze lektury, np. Jak wspierać rozwój przedszkolaka? (M.Sobkowiak)

P.S. Wpisałam tam jako przykład własną książkę 🙂 Myślę, że jest pomocna. Ale oczywiście, możecie wpisać tam szereg innej wartościowej literatury. To tak pół-żartem, pół-serio.

Samodzielność, w tym umiejętności i wykonywanie czynności samoobsługowych

• mocne strony dziecka, np.: jest samodzielna w wykonywaniu czynności higienicznych, samodzielnie ubiera się i rozbiera, wykonuje samoobsługowe czynności precyzyjne (zapinanie guzików, wiązanie butów), samodzielnie nakrywa do stołu, spożywa posiłki z użyciem sztućców zachowując przy tym porządek
• zauważone trudności: nie opanowała umiejętności … (jedna z powyższych), wymaga doskonalenia … (jedna z powyższych), wymaga dodatkowego wsparcia podczas…, wymaga dodatkowej zachęty podczas…, nie jest w pełni samodzielna w …, wymaga przypomnienia ze strony osoby dorosłej w celu…
• podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka: zachęcanie dziecka do pokonywania trudności, indywidualna praca z dzieckiem nastawiona na…, konsultowanie z rodzicem trudności dziecka, zalecenie konsultacji specjalistycznej ze względu na…, zindywidualizowana praca z dzieckiem nastawiona na rozwijanie…
• wskazówki dla rodziców: tworzenie warunków sprzyjających samodzielnemu wykonywaniu czynności przez dziecko, wspieranie zachętą słowną, unikanie pośpiechu. 

Potrzeby rozwojowe dziecka, w tym zauważone predyspozycje, uzdolnienia i zainteresowania

• opis: na obecną chwilę szczególnie silna jest chęć do nauki czytania; potencjał twórczy, wszechstronnie uzdolniona, ponadprzeciętny poziom rozwoju poznawczego, wyróżnia się na zajęciach szachowych, sportowych, tanecznych, językowych, matematycznych…, potrafi żartować, improwizować
• podjęte lub potrzebne działania służące ich rozwijaniu: prowadzenie zajęć metodą twórczego rozwiązywania problemów, sprzyjającą rozwijaniu kreatywności, proponowanie działań na poziomie adekwatnym do poziomu rozwoju dziecka, proponowanie dodatkowych aktywności, zaangażowanie dziecka do udziału w zajęciach rozwijających zdolności, omówienie z rodzicem możliwości wspierania uzdolnień dziecka.
• wskazówki dla rodziców: warto poszukiwać różnorodnych działań, poszerzać horyzonty dziecka, unikać przymusu i nagradzania za sukcesy, by nie kształtować w dziecku przekonania, że uczy się nowych rzeczy w zamian za gratyfikację, poszerzać horyzonty dziecka, zaproponować zajęcia dodatkowe, np. …

Dodatkowe spostrzeżenia o dziecku

Tutaj możesz podzielić się tym, na co zabrakło miejsca wcześniej, a co jest niewątpliwie istotne. To miejsce na zaznaczenie deficytów sensorycznych, pobudliwości psycho-fizycznej, zaznaczenie poczynionych postępów, zwrócenie uwagi na tempo pracy, jakość, motywację dziecka, na to, co wpływa na jego rozwój szczególnie pozytywnie i przeciwnie.

Diagnoza gotowości szkolnej

Diagnoza gotowości szkolnej może przybierać wiele form. Często wydawnictwa proponują gotowe karty pracy i arkusze diagnostyczne ułatwiające przeprowadzenie diagnozy. Na swój sposób to ułatwienie wymaga od nas dużej wiedzy i doświadczenia, by krytycznie ocenić taki arkusz diagnostyczny.

Czy możemy sami przygotować arkusze do diagnozy gotowości szkolnej? Oczywiście, że tak. Taki arkusz powinien zawierać zadania związane z każdym z punktów Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego. Wystarczy ją otworzyć i zastanowić się w jaki sposób chcemy sprawdzić każdy z tych punktów. Sama diagnoza może być śmiało przeprowadzona w toku regularnych zajęć z dzieckiem. Właściwie to zdecydowanie przyjemniejsze niż egzaminowanie przedszkolaka.

Rozwój fizyczny

Wybierając odpowiedni zestaw ćwiczeń możemy ocenić obszar związany z rozwojem fizycznym, dodatkowo oceniając małą motorykę w toku zadań wykonywanych w kartach pracy, które przygotowujemy dla dziecka. Pomoże nam też obserwacja samodzielności dziecka w sytuacjach związanych z higieną czy utrzymaniem prawidłowej postawy ciała.

Na co zwrócić uwagę? Na wszystko to, co zostało zawarte w pierwszym obszarze Podstawy Programowej. 

Rozwój emocjonalny

Ten obszar najlepiej ocenimy na drodze obserwacji dziecka w toku codziennej aktywności. Możemy np. podczas zabaw terapeutycznych, z elementami dramy, w toku niektórych działań artystycznych.

Na co zwrócić uwagę? Na wszystko to, co zostało zawarte w drugim obszarze Podstawy Programowej. 

Rozwój społeczny

Ten obszar także najbardziej precyzyjnie zdiagnozujemy na drodze obserwacji. Cennych informacji dostarcza praca w małej grupie w sytuacji zadaniowej. Inną formę stanowi ocena funkcjonowania społecznego dziecka w zabawie swobodnej, w zajęciach w dużej grupie, a także w sytuacji trudnej, tj. jak konflikt, nieprzestrzeganie kodeksu grupowego przez jedno z dzieci.

Na co zwrócić uwagę? Na wszystko to, co zostało zawarte w trzecim obszarze Podstawy Programowej. 

Rozwój poznawczy

To najbardziej dożywiony obszar Podstawy Programowej. Tutaj zawierają się zarówno umiejętności jak i informacje, które potocznie nazwać można by wiedzą ogólną.

Zakresy informacyjne, takie jak znajomość adresu, zawodu wykonywanego przez rodzica czy np. stolicy kraju najłatwiej sprawdzić na drodze QUIZów.

Kompetencje matematyczne, związane z przygotowanie do nauki czytania, związane z porozumiewaniem się w języku obcym – w toku adekwatnych zajęć dywanowych.

Wielu informacji dostarcza także analiza wytworów dziecka – kart pracy, prac plastycznych, przestrzennych.

Na co zwrócić uwagę? Na wszystko to, co zostało zawarte w czwartym obszarze Podstawy Programowej. 

Mam nadzieję, że pomogłam 🙂