Jak nauczyć dziecko czytać?
Wielu nauczycieli przedszkola i rodziców zastanawia się jak nauczyć dziecko czytać. Możemy wyróżnić kilka typów takich dorosłych. Są wśród nich ci, którzy uważają, że należy zostawić sprawę szkole albo przynajmniej zaczekać do momentu aż dziecko osiągnie wiek szkolny. Są tacy, którzy eksperymentują i są przekonani, że można zrobić to na czuja. Jest też grupa z drugiego krańca osi – wierni wyznawcy jedynej słusznej metody nauki czytania. Ci odezwą się najszybciej. Kto ma racje? Pewnie, jak w każdej dziedzinie, prawda leży po środku. A więc jak nauczyć dziecko czytać? Odpowiadam poniżej, dzieląc się wieloletnim doświadczeniem w pracy z zerówką.
Jak uczyć dzieci czytać?
Potrzebujesz dziecko!
To brzmi absurdalnie, wiem. Ale ten drobny żart pokazuje, że już na tym etapie powinniśmy posilić się o drobną refleksję. Potrzebujemy dziecka, ale to dziecko musi być na odpowiednim etapie. I wcale nie chodzi mi o wiek metrykalny! Niejednokrotnie wpadamy w pułapkę porównań, z których wynika, że skoro pięcioletni syn Kasi zna już wszystkie litery, to nasz siedmioletni Franek musi koniecznie od zaraz czytać płynnie zdaniami. Wtedy zaczyna się rodzicielska panika i ta (jakże nieprawdziwa) myśl, że z naszym dzieckiem jest coś nie tak.
A więc rodzicu, nauczycielu, weź głęboki oddech!
Fakty i mity na temat nauki czytania
- Nauka czytania to nie jest jedynie znajomość liter – zauważ, dziecko zna literę A, zna literę L, odczytuje L-A-L-A, a zapytane, co przeczytała odpowiada – Domek? Zajrzyj tutaj.
- Dziecko, by czytać powinno potrafić powiedzieć: jaką głoskę słyszy na początku, końcu i w środku wyrazu o prostej budowie fonetycznej
- Jeśli rozwój dziecka przebiegał z opóźnieniem (późniejsze raczkowanie, siadanie, pierwsze słowo) – gotowość do nauki czytania także może być opóźniona
- To nieprawda, że dziecko w zerówce musi czytać zdaniami
- To nieprawda, że dziecko w przedszkolu jest zbyt małe, by uczyć się czytać
Wiek metrykalny to naprawdę tylko wycinek rozwojowych możliwości dziecka.
Od czego zacząć w nauce czytania?
Baw się, aktywizuj słuch. Na przykład tak: klik.
Analiza i synteza sylabowa
To ważne, by przed rozpoczęciem nauki czytania dziecko opanowało umiejętność analizy i syntezy sylabowej, czyli potrafiło podzielić na sylaby wyrazy, np. pa-ra-so-le i powiedzieć co słyszy, gdy podajemy wyraz z podziałem na sylaby, np. he-li-kop-ter.
- Obrazki i packa na muchy – gra dla kilku osób. Przygotuj obrazki i packi na muchy. Prowadzący podaje nazwę przedmiotu z obrazka dzieląc na sylaby, a zadaniem dzieci jest jak najszybciej pacnąć odpowiednią ilustrację.
- Cyfry. Pokaż dziecku cyfrę lub kartkę z odpowiednią liczbą kropek. Zadaniem dziecka jest wymyślić słowo, które ma tyle sylab.
- Pierwsza sylaba – zabawa z piłką. Podaj do dziecka piłkę i powiedz pierwszą sylabę, np. ko – …? Zadaniem dziecka jest dokończyć słowo.
- Sylabowe klocki duplo. Weź klocki i papierową taśmę – naklej na nie i zapisz sylaby. Poproś dziecko, aby z klockowych sylab tworzyło wyrazy.
- Jakiej sylaby brakuje? Mówimy słowo pomijając jedną sylabę, zadaniem dziecka jest wypowiedzieć brakujący element, np. pa-___-sol.
Kurs dla rodziców i nauczycieli
Nauka czytania potrafi przysparzać nam trudności! Wymaga wiedzy, choć wcale nie wymaga elementarza to nauki czytania sylabowego. Jeśli chcesz wiedzieć jak uczyć dzieci literek, co zrobić kiedy dziecko odwraca litery, jak uczyć czytania sylabowego, czym jest metoda globalna nauki czytania i … wiele więcej! Sprawdź mój kurs!
-
Jak nauczyć dziecko czytać? – kurs online
249,00 zł169,00 złPoprzednia najniższa cena: 149,00 zł.
Gdy dziecko "nie słyszy" liter
Ja nauczyć dziecko czytać? Intuicja podpowiada wiele, ale czasem świat liter wprowadza nas w błąd. Przeczytaj uważnie, unikaj błędów, stosuj wskazówki:
- Głoskowanie to podział wyrazu na głoski, nie litery! W wyrazie “skrzynka” mamy głoski: s, k, sz, y, n, k, a, a w wyrazie wąż ostatnią głoską jest sz. Jak zbudowany jest wyraz pies? – słyszymy p, j, e, s. To ważne, by takich odpowiedzi oczekiwać od dziecka. Na tym etapie możemy powiedzieć mu, że niektóre wyrazy piszemy zupełnie inaczej niż słyszymy.
- Najłatwiej wyróżnić samogłoskę w nagłosie, czyli na początku wyrazu. Zaczynaj ćwiczenia od wyrazów, które rozpoczynają się samogłoską: aparat, Ola, igła, ekierka, oko, ucho, itp.
- Troszkę trudniej wyróżnić spółgłoskę szczelinową, czyli taką, którą możesz przeciągnąć: sssmok, ssserce, zzzegar, ffflaga, wwwaga. Spółgłoski, które są pomocne to s, z, f, w, sz, ż, h, j, l, r – nie każda z nich jest szczelinowa, ale zadziałają na tej samej zasadzie wydłużone.
- Jeszcze trudniej wyróżnić głoskę na końcu wyrazu (znów: łatwiej zacząć od tych, które można wydłużyć), a najtrudniej – wewnątrz.
- Analiza i synteza głosek są ważne dla nauki czytania (a dalej: pisania) : analiza, czyli podział (lala -> l, a, l, a), synteza – łączenie głosek w słowo (sz, k, o, ł, a -> szkoła). Jeśli wiesz, że dziecko nie opanowało tej umiejętności, choćby do czytania zaprosił je sam prezydent – to dziecko nie odniesie jeszcze sukcesu.
- Zaczynaj od wyrazów od prostej budowie, gdzie spółgłoski przeplatają się z samogłoskami, a nie występują w grupach. Sala to proste słowo (s, a, l, a), skala już trudny. A parasol, choć długi, zbudowany naprzemiennie i przydatny do ćwiczeń
Jak uczyć dziecko czytać? Zaczynamy!
Oto ta właściwa część. Co musisz wiedzieć?
- przepis na sukces, który tutaj zamieszczam to propozycja, którą praktykują od lat- nie jest to wiernie odtworzona żadna z metod, choć to, o czym przeczytasz, najbliższe jest metodzie sylabowej, jednak jest ona bogatsza o wiele elementów z mojej praktyki z dziećmi
- to propozycja, matryca, którą trzeba skonfrontować z możliwościami dziecka
- jeśli pokazujesz literę – nazywaj ją jak głoskę. Z to z, a nie zet. Y to y, a nie igrek. F to f, a nie ef. Wymawiaj głoskę szybko, nie wydłużaj jej. M to m, a nie myyy.
- Czy prezentować dziecko ą, ę, sz, cz, ch, ó ? Mówi się, że nie, że to nie ten etap. Ale ilekroć starałam się zachować w sekrecie dwuznaki, tylekroć dziecko odkrywało je z pomocą rodzica. Przemyślałam tą kwestię i uważam tak: ś, ź, ć, dź są trudne, bo ciężko kilkulatkowi rozróżnić je słuchowo od si, zi, ci i dzi. Ó i u, ch i h, ż i rz – to ortografia, to także nie ta chwila. Ą i ę mają swoje lepsze i gorsze chwile, czasem są lepiej, czasem gorzej słyszane, ale przeważnie dziecko nie jest w stanie ich wyróżnić. ALE – dobijam do sedna – sz i cz, to zawsze sz i cz (czasem ż słyszymy jako sz, więc bądźmy ostrożni 🙂 . I te głoski dzieci chętnie piszą i czytają już we wczesnych etapach nauki czytania, w naszym szeleszczącym języku często są dziecku potrzebne. Jeśli jednak sięgniecie do literatury, szybko przekonacie się, że żaden metodyk jeszcze na papierze nie stwierdził tak, jak ja. Niemniej, dzielę się swoimi wnioskami, a decyzję pozostawiam Wam. Potraktowałabym to jako ewentualność.
Rola zabawy w nauce czytania
Absolutnie nigdy nie wpadnij na pomysł, by zmuszać dziecko do nauki czytania. Nie ma lepszej drogi do tego, by z czynności, która jest przywilejem i wspaniałą możliwością poznawania świata – uczynić katorgę. Nie zabijajmy dziecięcej pasji i entuzjazmu do poznawania świata. Poczekajmy na moment, gdy zainteresowanie literami pojawi się samoistnie w wyniku zabaw, oglądania książeczek, wspólnego czytania.
Zainteresuje Cię także to: klik.
Baw się, to ważne! Oferuj ciekawe materiały: piękne książki, plansze, różnorodne zabawy.
Aż 100 możliwości znajdziesz tutaj: 100 ZABAW DO NAUKI CZYTANIA
A 240 stron inspiracji i zabaw dołączone jest także do kursu Jak nauczyć dziecko czytać?
Wszystko to, co jest tu tak sucho przedstawione, zamieniamy w zabawę. Poniżej podpowiem jak, tu przedstawiam kolejność i możliwości.
- Najpierw uczymy się samogłosek (podpowiem niżej kilka zabaw): a, e, i, o, u, y (bez ę i ą)
- Potem poznajemy spółgłoskę, proponuję l, L Dlaczego? Z łatwością ją wydłużymy i z łatwością zbudujemy z niej wyrazy. O tym jak to zrobić opowiadam w kursie!
- Ćwiczymy odczytywanie sylab i wiążemy ze znaczeniem la la la – tak śpiewamy piosenkę. Lu li, lu li – tak śpiewamy kołysankę.
- Odczytujemy prościutkie wyrazy: lala, Ala, lula, Lila.
- Tworzymy sylaby z samogłosek i spółgłosek: la, ta; lo, to; le, te – itd.
- Poznajemy w ten sam sposób kolejne spółgłoski, pamiętając aby łączyć je w sylaby z każdą samogłoską, odwracać sylaby, tworzyć nowe wyrazy z poznanych liter, tworzyć proste zdania, pytania i stopniowe króciutkie, kilkuzdaniowe opisy.
To bardzo, baaaaardzo skrócony opis! Nie przejmuje się, w kursie poświęcam aż 20 lekcji na to, by wyjaśnić Ci krok po kroku jak uczyć dziecko czytać.
-
Jak nauczyć dziecko czytać? – kurs online
249,00 zł169,00 złPoprzednia najniższa cena: 149,00 zł.
Jakich ćwiczeń unikać?
By wiedzieć, jak nauczyć dziecko czytać, unikaj błędów.
- NIE dla pisania wyrazów w odbiciu lustrzanym to nie jest dobre ćwiczenie na tym etapie. Dziecko dopiero zapamiętuje obraz litery.
- NIE dla zmuszania do czytania wyrazów, gdy dziecko wciąż myli składowe litery lub sylaby – to nie jest dobry pomysł.
- NIE dla czytania słów bez znaczenia. Lupsem upsem hupsem to zabawne zaklęcie. Gdy pojawi się raz, nie wyrządzi szkody – rozbawi. Ale w nauce czytania ważne jest, by to co czytamy, wiązać ze znaczeniem.
- NIE dla nudy. Nie rób 5 ćwiczeń tego samego typu pod rząd, ani księgi tortur z elementarza. Wykorzystuj różne zabawki, materiały, kolory – rysuj, skorzystaj z zabawek, maluj, korzystaj z naczyń, narzędzi, klocków. Klej. Wycinaj. Stwórz rebus. Labirynt. Ułóż sylabowe puzzle. Rzucaj piłką do kosza. Szukaj w pokoju karteczek z sylabami i odczytuj je. Nie daj dziecku się nudzić!
Uważaj na zabawki, które uczą głupot.
Łatwe ćwiczenia do nauki czytania
Wesoło, przede wszystkim. Nie widzę powodu, by czynić z czegoś tak pięknego jak czytanie (i w przyszłości pisanie) przymus. To, że czytamy, to ewolucyjny przywilej. Doceńmy to.
- Samochody – oklej samochody papierową taśmą i zapis na nich sylaby, których się uczycie: np. la, lo, le, li, lu, ly. Narysuj na papierze parking i oznacz miejsca parkingowe tymi samymi sylabami. Poproś dziecko, by odstawiło auta na odpowiednie miejsca parkingowe.
- Kubki – opisz papierowe kubki sylabami, których się uczycie. Przygotuje żetony lub drewniane patyki z sylabami i poproś dziecko, aby sortowało je do odpowiedniego kubka.
- Klocki – zapisz na klockach sylaby i poproś dziecko, aby tworzyło z nich wyrazy łącząc ze sobą klocki (np. wafle)
- Zdjęcia – podpisz zdjęcia członków rodziny z podziałem na sylaby i poproś by dziecko ułożyło części w odpowiedniej kolejności. Podpisy są z tyłu zdjęć, więc pamiętaj by zapisać sylaby w odpowiedniej kolejności.
- Łyżki – naklej sylaby zapisane na papierowej taśmie na łyżki i poproś dziecko, by łączyło w pary łyżki z tą samą sylabą.
- Pałeczki do sushi – wykorzystaj pałeczki do sushi i zrób z nich flagi. Każdą flagę opisz małą sylabą (lub wyrazem, np. la, pa). Przygotuj papierowe kubki, opisz je wielkimi sylabami (LA, PA) i odwróć je do góry nogami. Poproś dziecko aby wbiło flagę w odpowiedni kubek. Możesz przygotować otwory wcześniej.
- Ta lista może nie mieć końca. Możecie rzucać piłką do celu oznaczonego
- sylabą (np. wiaderko z sylabą), malować sylaby farbami, wyklejać sznurkiem, łączyć koperty z ich właścicielami (Lala, Pan robot), klucz z metką (z zapisaną sylabą) z kłódką (z sylabą). Bawcie się!
Pytania i odpowiedzi
- Jaka kolejność liter? Oto ta, która jest pomocna: najpierw samogłoski, potem spółgłoski . Zapomnij o kolejności alfabetycznej! Kolejność musi być przemyślana tak, by jak najszybciej tworzyć znaczenia (sensowne wyrazy), zdania i nie podawać podobnych liter przy sobie, takich jak p, b, g, d.
- Jak często wprowadzać nową literę? Jedna litera tygodniowo to wystarczające tempo.
- Prezentując wyrazy warto zapisywać co drugą sylabę kolorem – to pomaga dziecku w czytaniu.
- Czy uczyć równocześnie cyfr? Nie bój się ich. Dzieci wyjątkowo sprawnie radzą sobie z nauką cyfr.
- Czy uczyć liter w kolejności alfabetycznej? Nie, nie ma po co, to w żaden sposób nie usprawnia czytania. Przyjdzie na to czas.
- Kiedy zacząć naukę czytania? Wszystkie zabawy, szczególnie słuchowe, do których dodałam odnośnik można wprowadzać już u najmłodszych przedszkolaczków. Wiele ćwiczeń, szczególnie związanych z głoskowaniem, wymaga dojrzałości określonych struktur poznawczych i często (choć nie zawsze) przed piątym rokiem życia dziecko nie osiąga jeszcze gotowości do tego, by iść dalej. Nie lubię ram. Ale gdybym miała określić, zwykle gotowość do nauki liter pojawia się u przedszkolaków w zerówce.
Podsumowanie
Nauka czytania może być świetną zabawą! Rodzice i nauczyciele pełnią znaczącą rolę we wprowadzaniu dziecka w świat liter. Jeśli czujesz, że przyda Ci się wsparcie, polecam Ci kurs Jak uczyć dzieci czytać!
Komentarze (03)