Eksperymentując z mlekim – filmiki, scenariusz

Uważam, że w dzisiejszych czasach przedszkole jest super. Właściwie nie pamiętam jak było w czasach nie-dzisiejszych, ale dzisiaj dostęp do informacji pozwala na znalezienie naprawdę niesamowitych inspiracji i pomysłów na zajęcia z dzieci. Lubię szperać w tych różnych blogach, prowadzonych przez mamy na urlopie wychowawczym – czego to one nie wymyślą. Czasem znajduje coś z pozoru nudnego, co służy mi za natchnienie to stworzenia czegoś nowego – naiwnie zakładam, że to co powstaje nudne już nie jest, ale, kto wie… Nieważne! Przedstawiam eksperymenty z mlekiem do wypróbowania – wszystkie sprawdzone, a na koniec kilka zabaw dla urozmaicenia zajęć i scenariusz do druku 🙂

I. TĘCZOWA BURZA NA MLEKU

Co jest potrzebne do przeprowadzenia doświadczenia?

1. Talerz z mlekiem
2. Barwniki spożywcze
3. Płyn do mycia naczyń

Jak to zrobić?

Najpierw należy nalać trochę mleka do talerza, następnie wlać do niego kilka kropel barwników spożywczych. Wreszcie na koniec dodać do wszystkiego płyn do mycia naczyń i kolorowy pokaz gotowy.

Jak to działa?

Barwniki spożywcze mają mniejszą gęstość niż mleko, więc pozostają zawieszone pomiędzy molekułami tłuszczu. Płyn do mycia naczyń rozbija molekuły tłuszczu (a jednak reklamy czasami mówią prawdę) i pozwala barwnikom rozprzestrzenić się w mleku.

II. MLEKO, KTÓRE ZMIENIA SIĘ W KAMIEŃ

Co jest potrzebne do przeprowadzenia doświadczenia?

1. Szklanka ciepłego mleka

2. Ocet

Jak to zrobić?

Do szklanki mocno ciepłego mleka należy dodać łyżkę octu (1 łyżka/1 szklankę mleka), a następnie energicznie mieszać do czasu oddzielenia się wody (grudki ‘sera’ i woda). Powstałe grudki odsączyć na sitku z wody.

Masę, przypominającą ser odsączyć na papierowym ręczniku z resztek wody, uformować z niej dowolny kształt.

Pozostawić na około 48 h.

Po 48 godzinach masa jest bardzo twarda, a jej połamanie możliwe jest dopiero z wykorzystaniem młotka 🙂

Jak to działa?

Połączenie mleka z octem wywołuje ścinanie białka – kazeiny. Ta, pozbawiona wody, zastyga na twardą masę wykorzystywaną do różnych mas rzeźbiarskich, plastycznych, tworzenia kleju, itp.

III. MLEKO, OLEJ, WODA, KISIEL – CZY WAŻĄ TYLE SAMO?

Wersja 1:

Co jest potrzebne do przeprowadzenia testu?

4 identyczne przezroczyste szklanki
4 substancje o różnej gęstości (np. mleko, woda, olej, kisiel)
waga szalkowa

Jak to zrobić?

Szklanki wypełniamy substancją do osiągnięcia takiej samej objętości w każdej z nich.

By uzyskać najlepszy efekt ‘poznawczy’ dla dzieci, proponujemy je by na przygotowanej karcie (załącznik nr 1) ustawiły symboliczne kubeczki w kolejności od najcięższego do najlżejszego – zgodnie z tym, co uważają. Kartę po przygotowaniu odkładają na bok, tak, by móc do niej na końcu wrócić.

Następnie nauczyciel prezentuje wagę i przypomina jak ona działa.

Na tablicy zapisujemy, które produkty po porównaniu były cięższe od innych. W taki sposób tworzymy szereg produktów na podstawie ich wagi.

Po wykonaniu testu okaże się, że olej jest lżejszy od wody, a woda od mleka i kisielu (choć od mleka nieznacznie).

Jak to działa?

Dla nauczycieli – o, rety, fizyka!:

m=d·v

m – masa ; d- gęstość; v- objętosć

Innymi słowy, substancje o tej samej objętości mogą różnić się masą (‘wagą’) w zależności od ich gęstości. Olej jest rzadszy od woda, woda rzadsza od mleka czy kisielu. Jednak różnica między gęstością wody i mleka jest minimalna – na wadze przy małej objętości może być niezauważalna.

Dzieciom łatwo wytłumaczyć to zjawisko wypełniając woreczek śniadaniowy luźno zwiniętą włóczką oraz ciasnym motkiem, tak by zajmowały mniej więcej tyle samo miejsca. Tak samo jak nici ułożone były ciaśniej lub rzadziej (zmieściło się ich więcej lub mniej w takiej samej przestrzeni), tak samo cząsteczki, których nie widać okiem, układają się ciaśniej lub rzadziej. W kisielu są ułożone ciasno, więc jest on gęsty → cięższy, w wodzie – luźno, jest ona lżejsza.

Wersja 2:

Co jest potrzebne do przeprowadzenia eksperymentu?

mleko
olej
przezroczyste naczynie

Jak to zrobić?

Obie substancje wlewamy do przeźroczystej szklanki i mieszamy. Czekamy chwilę, aż olej oddzieli się od mleka i pójdzie na powierzchnie. Płyny stworzą dwie odrębne warstwy.

Nie zobaczymy tego mieszając wodę z mlekiem, ponieważ są równie gęste.

Warto pokazać również jak olej oddziela się od wody.

Jak to działa?

Olej jest rzadszy – lżejszy, więc utrzymuje się na powierzchni gęstej cieczy. Takie zjawisko powoduje, że pożarów kuchennych czy też paliwowych nie gasimy wodą – płonący olej/benzyna, która jest lżejsza od wody pozostała by na jej powierzchni wciąż płonąc.

Załącznik do eksperymentu III: przed i po eksperymencie

Zabawy, dla urozmaicenia zajęć:

“Kolory” – trening płynności myślenia. Nauczyciel rzuca do dzieci dowolny przedmiot, podając nazwę koloru, np. “Coś zielonego?”. Zadaniem każdego z dzieci, które dostaje przedmiot, jest podanie rzeczy będącej w danym kolorze. Gdy pomysły dotyczące jednego koloru wyczerpią się, nauczyciel może zmienić kolor lub zakończyć zabawę. Gdy ćwiczenie okazuje się zbyt łatwe, do koloru można dodawać kolejne cechy, np. “Coś zielonego i miękkiego?”, itd.
Co by było, gdyby zniknęły wszystkie kolory? – rozwijanie giętkości myślenia, pobudzanie twórczego myślenia u dzieci. Nauczyciel podaje dzieciom dowolny przedmiot – osoba, która trzyma go w ręku może odpowiedzieć na pytanie.
“Tęczowe nie wiadomo co” – praca plastyczna, nauczyciel przygotowuje szablon z kartonu, wielkości A5, prostokąt z wyciętym kształtem np. stopki żelazka. Dzieci podkładają białą kartkę pod szablon, obrysowują kontur stopki (rysują po kartonowym szablonie) suchą pastelą i ścierają kolor do wewnątrz. Rozmarze się on na białej kartce stworząc po podniesieniu szablony ciekawy kształt w interesujących kolorach. Zadaniem dzieci jest uzupełnienie szablonu o dodatkowe elementy i stworzenie “czegoś nowego”, rozwijanie myślenia kombinacyjnego.
Kolorowa kostka: każde dziecko rzuca kostką, po wyrzuceniu danego koloru dzieci muszą jak najszybciej odnaleźć dany kolor w sali i stanąć przy nim.
“Mleko” – burza mózgów. Dzieci dzielą się swoją wiedzą dotyczącą mleka – skąd pochodzi, co można z niego zrobić, jakie są wady i zalety spożywania go. Burza mózgów może być wstępem do eksperymentów.
“Atrament sympatyczny” – nauczyciel zapisuje znane dzieciom słowo za pomocą mleka połączonego z sokiem z cytryny. Kartkę pozostawia do wyschnięcia. Gdy jest sucha, podgrzewa ją nad świeczką (uważając, by nie zapłonęła). W wyniku podgrzewania niewidzialny, zapisany cieczą napis, ujawni się.
“Plama z mleka” – na kolorowej kartce każde dziecko robi kleks białą farbą. Po wyschnięciu dorysowuje mu kolejne elementy tak, by “plama z mleka” przemieniła się w coś nowego.
“Burza kolorów” – zabawy z chustą animacyjną według pomysłu nauczyciela.